Prawa pracownika

Pracownik ma w szczególności prawo do wykonywania pracy zgodnie z warunkami określonymi w umowie o pracę, a warunki te nie mogą być mniej korzystne niż przepisy prawa pracy. Zgodnie z art. 18 par. 1 Kodeksu pracy (ustawy z 26 czerwca 1974 r., DzU z 2015 r., poz. 1066) „postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy”. Niektóre prawa pracownika wynikają z Konstytucji RP (np. zasada równości, wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców, wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy czy prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy), inne zaś z Kodeksu pracy (np. rozdziału 2 pt. Prawa i obowiązki pracownika), który reguluje także uprawnienia związane z rodzicielstwem (dział VIII Kodeksu pracy). Podstawowe prawa pracownika wynikające z głównych zasad prawa pracy:

– prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę;

– prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości;

– prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego (20 dni – jeżeli pracownik ma staż pracy krótszy niż 10 lat, 26 dni – jeśli ma co najmniej 10 lat stażu pracy);

– prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy;

– prawo do poszanowania godności;

– zakaz dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy;

– zasada równości praw pracowniczych (każdy pracownik bez względu na płeć ma równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków). Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Dotyczy to w szczególności równego traktowania kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu, z czym wiąże się wcześniej wspomniany zakaz dyskryminacji ze względu na płeć.