Prawa osób niepełnosprawnych
Za osoby niepełnosprawne uważa się takie, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy, trwale lub okresowo, utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia im wypełnienie ról społecznych, a w szczególności wykonywanie pracy zawodowej. Prawa osób niepełnosprawnych zapisane są w traktatach międzynarodowych oraz w aktach prawa krajowego.
Zgodnie z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny, w tym związanej z niepełnosprawnością. Ustawa zasadnicza nakłada na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom niepełnosprawnym (art. 68 ust. 3 Konstytucji RP), a także obowiązek pomocy tym osobom w zabezpieczeniu ich egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69 Konstytucji RP). Bardziej szczegółowe regulacje znajdują się między innymi w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.
Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania z 3 grudnia 2010 r. w art. 8 ust. 1 ze względu na niepełnosprawność zakazuje nierównego traktowania osób fizycznych w zakresie: – podejmowania kształcenia zawodowego; – warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej lub zawodowej; – przystępowania do związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz samorządów zawodowych i działania w nich, a także korzystania z uprawnień przysługujących członkom tych organizacji; – dostępu do instrumentów i usług rynku pracy określonych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, jak również warunków korzystania z nich.
Każdy, wobec kogo została naruszona zasada równego traktowania, ma prawo do odszkodowania. Zgodnie z omawianą ustawą postawienie zarzutu naruszenia zasady równego traktowania uprawdopodobnia sam fakt jej naruszenia i ten, któremu je zarzucono, jest obowiązany wykazać, że się go nie dopuścił. Uchwałą z 1 sierpnia 1997 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął Kartę osób niepełnosprawnych, na podstawie której osoby niepełnosprawne, czyli takie, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi, mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji.